Kiedy podnosi się kurtyna, widać wnętrze prawdziwego mieszczańskiego domu – z landszaftami* na ścianach, mahoniową serwantką**, zegarem wybijającym godziny. Niepodzielną władzę w tym domu sprawuje pani Dulska. Na pozór troskliwa matka, wzorowa gospodyni, kobieta z zasadami, a w rzeczywistości – ponury babsztyl w papilotach i brudnym dezabilu***, kobieta rozplotkowana, dwulicowa, despotyczna. Właściwie każdy ma jej dość. Przeciw jej rządom protestuje syn Zbyszko, chodząc na nocne lumpki i wdając się w intymny związek ze służącą, Hanką, rezultatem czego jest ciąża dziewczyny. Protestują córki, Hesia i Mela, oddając się różnym niedozwolonym, choć jeszcze niewinnym, rozkoszom. Mąż pani Dulskiej, Felicjan, protestuje nie odzywając się zupełnie, chociaż wyjątek stanowi końcówka II aktu, gdy zdobywa się na odwagę i wygłasza słynne zdanie: „A niech was wszyscy diabli!!!”. Dulskiej wszyscy mają po dziurki w nosie, a jednak ostatecznie odnosi ona łatwe zwycięstwo: Zbyszko nie ożeni się z Hanką, Hanka nie nałoży na siebie rąk  z rozpaczy, lecz przyjmie pieniężną rekompensatę i zniknie, panienki grzecznie wrócą do fortepianu, a małżonek do milczących spacerów po mieszkaniu. Znów będzie można „żyć po bożemu”.

Widzowie oglądający spektakl teatralny, podobnie jak czytelnicy, bawią się niezgorzej. I nic w tym dziwnego – rodzinne skandale są bardzo zabawne do czasu, dopóki nie dotyczą naszego własnego domu. [A. T. za: Tomkowski Jan[pomysł, tekst, układ]. Literatura polska. Wwa: Państ. Inst. Wydaw. , 1993]

*Lekceważąco o malowidle przedstawiającym krajobraz, o obrazie pozbawionym wartości artystycznej; kicz, bohomaz, oleodruk. 

**Rodzaj wolno stojącej szafki oszklonej z trzech stron służącej do przechowywania ozdobnej porcelany, szkła, sreber i innych przedmiotów, często elementów zastawy stołowej. Tylna ścianka bywa lustrzana.   

***Niekompletne ubranie, w którym ze względów obyczajowych nie należy pokazywać się obcym.

Szkolna biblioteka dysponuje nie tylko kilkudziesięcioma egzemplarzami „Moralności pani Dulskiej”, ale i szeregiem innych książek autorstwa Gabrieli Zapolskiej, wśród których zainteresowany czytelnik znajdzie obok dramatów, np. „Ich czworo”, „Żabusia”, bardzo ciekawe powieści, np. „Córka Tuśki”, „Janka”, „Sezonowa miłość”. [A. T.]